Rezerwy na nagrody jubileuszowe

Wycena nagrody jubileuszowej - komu przysługują nagrody jubileuszowe?

Nagroda jubileuszowa to dowód wdzięczności i uznania dla pracownika za długoletnią, sumienną pracę. Wypłacanie tego rodzaju gratyfikacji nie jest jednak obowiązkiem pracodawcy, a jedynie gestem jego dobrej woli. Każdy pracownik ma szansę na otrzymanie nagrody jubileuszowej, jeżeli podlega pod Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy lub Regulamin Wynagradzania, w którym istnieją zapisy dotyczące wypłaty nagród jubileuszowych. Należy pamiętać, że każde przedsiębiorstwo może w dowolny sposób regulować wysokością wypłacanych nagród jubileuszowych - ich minimalna wysokość nie jest uregulowana w zapisach Kodeksu Pracy tak jak np. odprawy emerytalne lub pośmiertne.

Istnieje szeroka grupa wykonywanych zawodów, których pracownicy są uprzywilejowani prawnie do otrzymywania okresowej nagrody jubileuszowej. Wśród nich wymienia się zawody, takie jak nauczyciele, górnicy, osoby zatrudnione w instytucjach kulturalnych, czyli personel teatrów, oper, filharmonii czy członkowie zespołów pieśni i tańca. Dodatkowo pracownicy resortowi ośrodków szkolenia, dokształcania i doskonalenia kadr oraz pracownicy uczelni publicznych. Do otrzymywania nagrody jubileuszowej uprawnieni są również pracownicy izb wytrzeźwień, ze względu na społeczny charakter ich pracy oraz urzędnicy państwowi, osoby pracujące w placówkach badawczo-rozwojowych i temu podobnych.

W przypadku gdy pracodawca wypłaca pracownikowi nagrodę jubileuszową nie częściej niż raz na 5 lat, nie stanowi ona podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe – zostało to uregulowane w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, które stanowi:
§ 1. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zwanych dalej "składkami", stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej dalej "ustawą", oraz § 2.
§ 2. 1. Podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące przychody:
1) nagrody jubileuszowe (gratyfikacje), które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co 5 lat,
1a)należności obliczane od wielkości efektów uzyskanych przez zastosowanie pracowniczego projektu wynalazczego i za dokumentację dostarczoną bezumownie przez twórcę projektu, przydatną do stosowania projektu, oraz nagrody za wynalazczość, a także nagrody za prace badawcze i wdrożeniowe,
1b) nagrody Ministra Gospodarki za szczególne osiągnięcia w eksporcie(…)

W sposób pośredni o nagrodach jubileuszowych wspomina Ustawa o Rachunkowości, która zalicza je do świadczeń pracowniczych, na które przedsiębiorstwa są zobowiązane tworzyć rezerwy. Oprócz konieczności tworzenia rezerw na nagrody jubileuszowe, firmy powinny tworzyć także rezerwy na świadczenia emerytalne, rezerwy na odprawy rentowe i inne świadczenia, do których wypłaty są zobowiązane.
Ustawa o Rachunkowości stanowi:
Art. 39. 1. Jednostki dokonują czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów, jeżeli dotyczą one przyszłych okresów sprawozdawczych.
2. Jednostki dokonują biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów w wysokości prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy, wynikających w szczególności:
1) ze świadczeń wykonanych na rzecz jednostki przez kontrahentów jednostki, a kwotę zobowiązania można oszacować w sposób wiarygodny;
2) z obowiązku wykonania, związanych z bieżącą działalnością, przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych, a także przyszłych świadczeń wobec nieznanych osób, których kwotę można oszacować w sposób wiarygodny, mimo że data powstania zobowiązania nie jest jeszcze znana, w tym z tytułu napraw gwarancyjnych i rękojmi za sprzedane produkty długotrwałego użytku. Zobowiązania ujęte jako bierne rozliczenia międzyokresowe i zasady ustalania ich wysokości powinny wynikać z uznanych zwyczajów handlowych.
2a. Zobowiązania, o których mowa w ust. 2 pkt 2, wykazuje się w bilansie jako rezerwy na zobowiązania.

Jak obliczyć rezerwy na nagrody jubileuszowe?

Do wyznaczania rezerw na nagrody jubileuszowe stosuje się metodę Projected Unit Method (prognozowanych świadczeń jednostkowych). Zalecana jest ona przez Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 (KSR 6) oraz Międzynarodowe Standardy Rachunkowości nr 19 (MSR 19). Metoda ta wymusza zastosowanie skomplikowanych obliczeń matematycznych oraz uwzględnienie szeregu prawdopodobieństw (w tym m.in. prawdopodobieństwa zgonu pracownika) dlatego też przy szacowaniu wartości rezerw na nagrody jubileuszowe zalecane jest skorzystanie z usług biura aktuarialnego lub licencjonowanego aktuariusza. Rezerwy na nagrody jubileuszowe powinny być szacowane na każdy dzień bilansowy w postaci zsumowanej wartości rezerw dotyczących poszczególnych pracowników spółki – nie należy szacować rezerw na podstawie danych przedstawiających tylko wartości średnie – może to skutkować znacznym niedoszacowanie rezerw na nagrody jubileuszowe.

W Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 6 znajdujemy następujące zapisy dotyczące wyceny rezerw na nagrody jubileuszowe oraz udziału w wycenie licencjonowanego aktuariusza:
Pkt. 4.7. Podstawą wyceny rezerw na przyszłe świadczenia na rzecz pracowników są przepisy prawa pracy, regulaminów wynagrodzeń, układów zbiorowych i innych wiążących porozumień pracodawców z pracownikami. Szacunek kwoty rezerwy powinien uwzględniać obowiązkowe obciążenie pracodawcy wynikające z obowiązujących na dzień szacowania rezerwy przepisów prawa (np. składki emerytalne i rentowe).
Przy wycenie świadczeń emerytalnych i podobnych można kierować się postanowieniami MSR 19 "Świadczenia pracownicze". Zalecaną metodą szacowania rezerw na te świadczenia jest wycena aktuarialna. Wycena rezerw na długoterminowe świadczenia pracownicze, w tym: nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne i rentowe powinna zostać przeprowadzona zgodnie z metodologią aktuarialną, korzystając z pomocy aktuariusza, albowiem ustalenie kwot tych rezerw oparte jest na szeregu założeniach, zarówno co do warunków makroekonomicznych, jak i założeniach dotyczących rotacji pracowników, ryzyka śmierci i innych. Aktuariusz może wycenić rezerwy na: nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne, pośmiertne, rentowe, dodatki stażowe, opiekę medyczną itp.

Natomiast w Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości nr 19 opisana została metoda prognozowanych świadczeń jednostkowych jako zalecana do wyceny wszystkich rezerw pracowniczych (m.in. także rezerw na nagrody jubileuszowe):
Pkt. 67 Jednostka stosuje metodę prognozowanych uprawnień jednostkowych, aby ustalić wartość bieżącą swoich zobowiązań z tytułu określonych świadczeń oraz związanych z nimi kosztów bieżącego zatrudnienia oraz - w stosownych przypadkach - kosztów przeszłego zatrudnienia.
Pkt. 68 Zgodnie z metodą prognozowanych uprawnień jednostkowych (czasami znaną pod nazwą metody świadczeń narosłych w stosunku do stażu pracy lub metody "świadczenie/staż pracy") każdy okres wykonywania pracy postrzega się jako powodujący powstanie dodatkowej jednostki uprawnienia do świadczeń (zob. paragrafy 70-74), a każda jednostka uprawnienia do świadczeń wyliczana jest oddzielnie przed wejściem w skład ostatecznego zobowiązania (zob. paragrafy 75-98).

Kiedy tworzymy rezerwy na gratyfikacje jubileuszowe?

Rezerwy na nagrody jubileuszowe należy obliczać jedynie w przypadku obowiązku nałożonego na pracodawcę do wypłaty owych wynagrodzeń – nieważne czy obowiązek jest zapisany w Zakładowym Układzie Zbiorowym Pracy lub Regulaminie Wynagradzania czy istnieje on zwyczajowo. Sytuacja taka ma miejsce, kiedy z przepisów prawa (lub z panujących zwyczajów w firmie dotyczących wypłaty nagród jubileuszowych) jednoznacznie i jasno wynika, że pracodawca przyznaje nagrody jubileuszowe.

Należy także pamiętać, iż wysokość nagród jubileuszowych może zostać określona na dowolnie wysokim poziomie. Wysoki poziom wypłacanych nagród uzależnionych od stażu pracy oraz wynagrodzenia pracownika implikuje wysokie kwoty rezerw na nagrody jubileuszowe.

Nasze Biuro Aktuarialne zajmuje się m.in. wyceną rezerw na nagrody jubileuszowe, w celu uzyskania informacji zapraszamy na naszą stronę i do kontaktu.

Sprawdź ofertę! >>>