Zasada istotności rezerw na świadczenia pracownicze

Podczas wyceny rezerw na świadczenia pracownicze przedsiębiorstwa stają przed wieloma pytaniami i wątpliwościami. Jednym z najczęściej zadawanych jest pytanie o konieczność tworzenia rezerw pracowniczych przez poszczególne jednostki.

Wśród najczęściej wycenianych rezerw pracowniczych wymienić należy przede wszystkim:

- rezerwy na odprawy emerytalne
- rezerwy na odprawy rentowe
- rezerwy na odprawy pośmiertne
- rezerwy na nagrody jubileuszowe
- rezerwy na niewykorzystany urlop wypoczynkowy
- rezerwy na ZFŚS

Zapisy dotyczące uregulowania poszczególnych świadczeń pracowniczych znajdują się w Kodeksie Pracy lub w wewnętrznych regulaminach i zakładowych układach zbiorowych pracy (ZUZP). Kodeks Pracy określa jedynie minimalne wymagania względem pracodawców w przypadku m.in. odpraw emerytalnych, rentowych i pośmiertnych. Pracodawca może natomiast zwiększyć wysokość świadczeń pracowniczych zagwarantowanych zapisami KP lub rozszerzyć je np. o zapisy dotyczące świadczeń z tytułu nagród jubileuszowych, dokonując odpowiednich zapisów w regulaminach i układach zbiorowych.

Obowiązek pracodawcy do wypłaty świadczeń pracowniczych – odpraw emerytalnych, odpraw rentowych, odpraw pośmiertnych czy nagród jubileuszowych – wynikający z prawa pracy, układów zbiorowych czy umów o pracę, jest jednym z warunków obligujących go także do wyznaczenia rezerw na konkretne świadczenia pracownicze. Drugim warunkiem jest natomiast istotność rezerw na świadczenia pracownicze – jeżeli ich kwoty są istotne, należy na nie utworzyć rezerwy aktuarialne, ponieważ ich nieuwzględnienie w sprawozdaniu finansowym wypaczałoby obraz sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Warunki te muszą zostać spełnione jednocześnie.

Zasada istotności jest jedną z najważniejszych zasad rachunkowości ujętą w Ustawie o rachunkowości z dn. 29 września 1994 r. Zgodnie z nią, jednostka jest zobowiązana do stosowania przyjętych zasad rachunkowości, jasno i rzetelnie przedstawiając jej sytuację finansową. Jednak w ramach przyjętej polityki rachunkowości może ona stosować uproszczenia, jeśli nie wywrze to istotnie ujemnego wpływu na realizację przytoczonego obowiązku.

Zasada istotności znajduje swoje odzwierciedlenie przy kalkulacji rezerw na świadczenia pracownicze. Przedsiębiorstwo – w konsekwencji przywołanych wcześniej uproszczeń – ma możliwość rezygnacji z utworzenia rezerw pracowniczych jeśli aktuarialne rezerwy pracownicze mają niską wartość (aby to stwierdzić, należy je najpierw wyliczyć). Jednostki w przypadku stwierdzenia, że rezerwy pracownicze są nieistotne bilansowo, powinny jednak co maksymalnie 3 lata weryfikować ponownie wysokość rezerw pracowniczych, a także poziom ich istotności. Wiąże się to przede wszystkim z możliwością zmiany regulacji dotyczących świadczeń pracowniczych, zmian demograficznych wśród pracowników, makroekonomicznych, związanych z inflacją, zmianą stóp procentowych, wzrostem wynagrodzeń itp.. Decyzję o dokonaniu wyceny aktuarialnej powinna zostać podjęta przez kierownika danej jednostki.

Regulacje dotyczące obowiązku i zasad wyznaczania rezerw na świadczenia pracownicze – oprócz Ustawy o rachunkowości – zawierają także Krajowy Standardzie Rachunkowości nr 6 (KSR 6), Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 (MSR 19) oraz Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 (KSA 1). Ponadto przywołane standardy rekomendują, aby wyceny rezerw aktuarialnych na świadczenia pracownicze dokonał licencjonowany aktuariusz zatrudniany przez profesjonalne biuro aktuarialne.

Zobacz również:

Rezerwy na świadczenia pracownicze – kiedy spółka powinna dokonać na nie wyceny?
Rezerwy akturialne na odprawy emerytalne i rentowe a Pracownicze Programy Emerytalne
Aktuarialna wycena rezerw pracowniczych – najważniejsze zagadnienia wyceny świadczeń pracowniczych
Pracownicze Plany Kapitałowe – możliwość wypłaty środków w dowolnym momencie
Aktuariusz – osoba uprawniona do wyceny rezerw na świadczenia pracownicze