Założenia aktuarialne w wycenie rezerw pracowniczych: rotacja pracowników

Rotacja pracowników – obok stopy wzrostu wynagrodzeń oraz stopy dyskontowej – jest jednym z kluczowych założeń demograficznych stosowanych podczas aktuarialnej wyceny rezerw pracowniczych. Wśród nich znajdują się przede wszystkim rezerwy na odprawy emerytalne, odprawy rentowe, nagrody jubileuszowe itp.

Zastosowanie rotacji pracowników w spółce podczas aktuarialnej wyceny rezerw rekomendują:
- Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 (KSR 6)
- Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 (MSR 19)
- Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 (KSA 1)

Określenie rotacji pracowników w danej spółce powinno być oparte na jej indywidualnej analizie oraz uwzględniać wiek pracowników, ich płeć, staż pracy itp. Jest to konieczne ze względu to, że w różnych sektorach gospodarki poziom rotacji pracowników może być odmienny w zależności od powyższych czynników. Sytuacja taka może mieć miejsce także wśród spółek z tej samej branży działających w różnych geograficznych obszarach – należy wówczas wziąć pod uwagę czynniki globalne, które na to wpływają, w tym sytuację na rynku pracy oraz bezrobocie.

Poziom rotacji pracowników, który jest wykorzystywany podczas wyceny rezerw na świadczenia pracownicze, oznacza prawdopodobieństwo odejścia pracownika z pracy w ciągu jednego roku. Jest on określany od dnia bilansowego do dnia wypłaty określonego świadczenia pracowniczego. Nie ma wówczas znaczenia, z jakiego powodu pracownik odszedł z pracy – za porozumieniem stron, z winy pracodawcy czy własnej. Nie należy jednak brać pod uwagę:
- wydarzeń nadzwyczajnych, w tym zwolnień grupowych związanych z restrukturyzacją firmy, ponieważ prawdopodobieństwo ich ponownego wystąpienia jest niewielkie
- odejść pracowników ze spółki, które podczas wyceny rezerw pracowniczych będą uwzględnione przez aktuariusza w innych założeniach, w tym śmierci pracowników oraz przejść na emeryturę czy rentę

Aby ustalenie poziomu rotacji pracowników wykorzystywanego do wyceny rezerw pracowniczych było wiarygodne, należy wziąć pod uwagę rzeczywiste dane o odejściach pracowników oraz łączną liczbę pracowników zatrudnionych na początku oraz na końcu danego okresu. Podczas wyceny rezerw na świadczenia pracownicze aktuariusz może jednak oczekiwać dostarczenia danych za okres minimum 3 lat od daty bilansowej – dzięki dłuższemu okresowi czasu możliwe jest bowiem dokładniejsze przeanalizowanie rotacji pracowników oraz co za tym idzie – bardziej rzetelna wycena rezerw.

Na poziom rotacji pracowników mają wpływ poniższe czynniki:
1. staż pracownika w spółce – najniższy współczynnik rotacji występuje w grupie pracowników z najdłuższym stażem
2. wiek pracownika – najniższy współczynnik rotacji występuje w grupie najstarszych pracowników
3. rodzaj wykonywanej pracy – w niektórych branżach można zaobserwować wysoki poziom rotacji jednego rodzaju pracowników, natomiast innego już nie (np. w gastronomii i handlu, gdzie rotacja pracowników biurowych jest na ogół niska, a obsługujących klienta bardzo wysoka) – w takiej sytuacji konieczne jest oszacowanie rotacji oddzielnie dla każdej z grup pracowników

Wartość aktuarialna rezerwy na świadczenia pracownicze jest bardzo wrażliwa na zmiany wartości rotacji pracowników – jej wahania zaledwie o jeden punkt procentowy mogą spowodować zmianę wysokości rezerw pracowniczych nawet o kilka / kilkanaście procent w zależności od horyzontu czasowego zapadalności poszczególnych rezerw pracowniczych.

Zobacz również:

Rezerwy na świadczenia pracownicze – kiedy spółka powinna dokonać na nie wyceny?
Rezerwy aktuarialne na nagrody jubileuszowe
PPK – informacje dla pracowników
Rezerwy pracownicze: 5 najważniejszych pytań o wycenę rezerw na świadczenia pracownicze
Rezerwy na świadczenia pracownicze: 5 powodów, dla których wyceny powinien dokonać aktuariusz